Szczegóły projektu
Ogólnomiejski

13

Renowacja i konserwacja XVIII-wiecznego zegara na Wieży Zegarowej zamku Książąt Mazowieckich

Wieża Zegarowa  to najstarszy i najcenniejszy obiekt zabytkowy w Płocku, wchodząca w skład Opactwa Pobenedyktyńskie z reliktami rotundy Zamku Książąt Mazowieckich zlokalizowany na Wzgórzu Tumskim w Płocku, które w 2018 r zostało uznane jako Pomnik Historii.

Wieża była początkowo jedną z baszt murów obronnych okalających gród. Następnie w ciągu wieków pełniła wiele różnych funkcji m.in.  znajdowało się w niej wiezięnie dla przestępców skazanych przez sąd. Od 1492 roku pełni także funkcję dzwonnicy katedralnej, wielokrotnie przebudowywana (1492, 1735, 1895), swój obecny kształt w dużej mierze zawdzięcza projektowi z 1792 roku gdy została podwyższona i umieszczono w niej dzwony katedralne. 

Górna część wieży jest bogato zdobiona dekoracyjnymi otworami okiennymi i baniastą kopułą z XVIII wieku. Przez wiele lat z wieży grany był hejnał płocki, a dzwon „Zygmunt” o zmroku wybijał dziewięć uderzeń ku czci poległych w bitwie pod Warną.

Na Wieży Zegarowej, znajduje się najstarszy zachowany płocki zegar mechaniczny – zegar tumski. Zamówił go w 1793 roku kanonik Wargawski, u Fallinera w Wielborgu. W chwili obecnej jego mechanizm jest częściowo zdemontowany, by nie uległ uszkodzeniu. Szkielet tego zegara – wykonany ręcznie - ma połączenie klinowe. Z prawej strony znajdował się mechanizm chodu o wychwycie hakowym, starego typu ( aktualnie jest zdekompletowany i wymaga odtworzenia). Dodatkowo zegar wyposażony jest w mechanizm wybijania godzin i kwadransów. 

Zakres prac:

1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej.

2. Demontaż i przewiezienie do pracowni: mechanizmu zegara, przekładni wskazań oraz wskazówek.

3. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne wszystkich elementów zegara.

4. Weryfikacja zużycia łożyskowań mechanizmu zegara oraz przekładni wskazań.

5. Regeneracja czopów osi

6. Pasowanie osi poszczególnych przekładni.

7. Weryfikacja i rekonstrukcja napędu chodu, godzin oraz kwadransów.

8. Odtworzenie sekcji chodu zegara.

9. Rekonstrukcja wahadła

10. Zabezpieczenie antykorozyjne wszystkich elementów przy użyciu farb alkidowych (przy odtworzeniu oryginalnego malowania) oraz paraloidu B48N.

11. Transport na miejsce montażu oraz montaż.

12. Przegląd układu młotków bijących w dzwony oraz ich podłączenie.

13. Wykonanie nowego olinowania

14. Oczyszczenie i konserwacja drewnianej podstawy zegara.

15. Wykonanie spełniającej wymogi bezpieczeństwa instalacji elektrycznej automatu naciągu.

16. Uruchomienie i niezbędne regulacje.

17. Montaż iluminacji nocnej zegara.

18. Przeszkolenie opiekuna zegara. 

Konserwacja elementów metalowych ( stelaża, tarczy, wskazówek):

1. Oczyszczenie z tłustego brudu i kurzu — detergenty, usunięcie złuszczających się farb, produktów korozji — szlifowanie drobnoziarnistymi papierami ściernymi.

2. Ocena i przegląd poszczególnych elementów, korekta elementów odkształconych,  uzupełnienie braków.

3. Odtłuszczenie powierzchni benzyną ekstrakcyjną.

4. Zabeczenie metalu farbami ochronnymi antykorozyjnymi — farba podkładowa i wierzchnia w kolorze czarnym matowym lub satyna.

5. Wskazówki – piaskowanie wskazówek, wykonanie nowego pokrycia lakierniczego ze złoceniem końcówek początków i końców.

6. Tarcza zegarowa — usunięcie starej powłoki i pokrycie ją odpowiednią farbą

7. Indeksy zegarowe – usunięcie złocenia, odtłuszczenie powierzchni i powtórne złocenie

8. Montaż tarczy

9. Montaż wskazówek.

Wielkość zegara i jego umiejscowienie na zewnętrznej ścianie wieży sprawiają, iż jest on widoczny a tym samym dostępny dla mieszkanców jak również turystów przybywających do Płocka. Odrestaurowanie mechanizmu wybijania godzin i kwadransów będzie stanowiło dodatkową wartość dzięki której z Tumskiego Wzgórza tak jak przed wiekami będzie rozlegał się dźwięk odmierzający upływający czas.

1. Dbałość o dziedzictwo kulturowe. 

Unikatowy zegar przedstawia dużą wartość historyczną. Zapada w pamięć do tego stopnia, iż sam jego widok będzie tożsamy z Płockiem. Fakt odtworzenia pierwotnego wyglądu zegara można wykorzystać do budowania świadomości jedności społeczności lokalnej.

2. Zainteresowanie mieszkańców przeszłością (historią oraz kulturą Mazowsza i Płocka).

3. Podniesienie estetyki przestrzeni Wzgórza Tumskiego uznanego za Pomnik Historii.

Projekt wpisuje się w Strategię Zrównoważonego Rozwoju Miasta Płocka do 2030 r. głównie w następujące jej punkty:

3.1.3. Modernizacja i uzupełnienie infrastruktury społecznej,

3.2.8. Prowadzenie działań na rzecz zachowania obiektów dziedzictwa kulturowego Płocka,

3.2.9. Promocja potencjału turystycznego miasta oraz jego dziedzictwa kulturalnego,

3.3.2. Prowadzenie racjonalnej polityki przestrzennej,

3.3.1. Poprawa estetyki oraz jakości przestrzeni i ochrona cennego krajobrazu miasta.

Folder:
2025_Zegar-Renowacja i konserwacja XVIII-wiecznego zegara na Wieży Zegarowej zamku Książąt Mazowieckich (2).pdf
2025_Mechanizm zegara-Renowacja i konserwacja XVIII-wiecznego zegara na Wieży Zegarowej zamku Książąt Mazowieckich.png
2025_Tarcza zegara-Renowacja i konserwacja XVIII-wiecznego zegara na Wieży Zegarowej zamku Książąt Mazowieckich.png
2025_Kosztorys-Renowacja i konserwacja XVIII-wiecznego zegara na Wieży Zegarowej zamku Książąt Mazowieckich.pdf